Rozwój umiejętności matematycznych u dzieci w okresie przedszkolnym.

Rozwój umiejętności matematycznych we wczesnym okresie rozwoju dziecka są ważne z punktu widzenia powodzenia w nauce szkolnej, podczas której to właśnie nauka matematyki sprawia statystycznemu uczniowi najwięcej problemów. Umiejetnosci matematyczne są również ważne, aby sprawnie poruszać się we współczesnym świecie, który jest światem technilogii i liczb. Umiejętności posługiwania się liczbami wymaga m. in. znalezienie strony w podręczniku czy kanału w TV, podanie daty, określenie czasu (godziny, minut), zapłacenie za chleb i sprawdzenie wysokości reszty, zapłacenie czynszu, obliczenie należnego podatku, raty kredytu itp. Dlatego warto się przyjrzeć procesowi rozwoju umiejętności matematycznych u dzieci w wieku przedszkolnym i zastanowić się, jak go wspomóc.

Do sprawnego liczenia potrzebna jest dziecku znajomość nazw liczebników oraz cyfr i umiejętność zapisywania liczb cyframi. Dziecko poznaje je w doświadczeniach codziennych, w zabawach, grach (kostki do gry, karty, gry itd.) oraz przy posługiwaniu się drobnymi kwotami pieniędzy.

Na poziom umiejętności matematycznych dziecka ma wpływ jego zdolność myślenia i spostrzegania, umiejętność skupienia uwagi, wiara we własne umiejętności i możliwości, pamięć operacyjna (bezpośrednia, umożliwiająca operowanie danymi), zdolności wzrokowo-przestrzenne, kompetencje językowe. W trakcie edukacji w przedszkolu obszar edukacji matematycznej obejmuje zdobywanie przez dziecko umiejętności w zakresie:

• orientacji przestrzennej: orientacja w schemacie własnego ciała i najbliższej przestrzeni, nazywanie części ciała, posługiwanie się określeniami dotyczącymi położenia przedmiotów w przestrzeni, poznawanie określeń stron (prawa–lewa), orientacja w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciw,

• poznawanie i różnicowanie figur geometrycznych,

• naukę klasyfikacji, takich jak znajomość cech związanych z wielkością przedmiotów (długość, szerokość, wysokość, grubość, wielkość), porządkowanie i klasyfikowanie zbiorów.

• znajomość liczb i cyfr, umiejętność ich porządkowania, porównywania, dodawania i odejmowania; przeliczanie przedmiotów, rozpoznawanie symboli matematycznych, posługiwanie się liczebnikami głównymi i porządkowymi w zakresie 1−10, rozwiązywanie prostych zadań tekstowych i zapisywanie działań arytmetycznych z użyciem symboli,

• orientacji w czasie, takich jak znajomość określeń i jednostek czasu (minuta, godzina, tydzień, miesiąc, rok), znajomość cykliczności zjawisk w przyrodzie,

• określania ciężaru przedmiotów i pojemności naczyń, używanie pojęć związanych z ważeniem, porównywanie poziomu płynu, przelewanie, posługiwanie się pojęciami

określającymi pojemność (pełny, połowa naczynia, niepełny, prawie pełny).

Rozwój każdego z wymienionych aspektów edukacji matematycznej w przedszkolu jest związany z organizowaniem zajęć lub zabaw, podczas których dzieci mogą samodzielnie manipulować przedmiotami, dokonywać przekształceń i obserwować zachodzące zmiany. Nasze dzieci różnią się tempem uczenia umiejętności matematycznych. Również rodzice mogą wspomóc ich rozwój w tym zakresie, poniżej przedstawiam przykładowe propozycje:

• Doskonalenie umiejętności rozpoznawania kierunków przestrzennych – kształtowanie pojęć typu "przed, za, pod, obok, nad, na górze, na dole" poprzez wspólne rysowanie, przekładanie przedmiotów, zabawy w terenie, rysowanie prostych map terenu.

• Naukę orientowania się w schemacie ciała - nauka rozpoznawania prawej i lewej strony ciała oraz różnych jego części (gra typu Twister, zabawy przed lustrem, wierszyki i rymowanki).

• Kształtowanie pojęć wielkościowych –porównywanie długości różnych odcinków (mierzenie wzrostu np. sznurkiem, miarką, drogi np. krokami, ważenie woreczków o różnym ciężarze).

• Szeregowanie przedmiotów – porządkowanie przedmiotów według wielkości, koloru, kształtu, tworzenie zbiorów przedmiotów ze względu na daną cechę (układanie klocków, korali, sztućców, różnych rzeczy w szufladach, zabawek na półkach: osobno samochody, zwierzęta, pluszaki itp.) układanie według wielkości, kształtu, koloru,

• Poznawanie figur geometrycznych – rozpoznawanie kształtów, dzielenie ich na części i ponowne składanie, porównywanie różnorodnych kształtów (zabawy konstrukcyjne, typu Mozaika, układanie kształtów z figur geometrycznych, gry edukacyjne).

• Kształtowanie pojęcia liczby – wymienianie liczebników w odpowiedniej kolejności, uświadomienie, iż każda cyfra jest większa od poprzedniej i mniejsza od następnej: liczenie np. ilości potrzebnych sztućców, talerzy, potrzebnych produktów w sklepie, osób w kolejce, samochodów na parkingu itp., gry wymagające rzutów kostką/kostkami.

• Poznawanie liczebników porządkowych (pierwszy drugi, trzeci) np. liczenie wagonów, osób w kolejce.

• Zabawy w sklep lub gospodarowanie drobnymi kwotami np. na ile jabłek, słodyczy, bułek wystarczy dana kwota.

• Porównywanie wielkości zbiorów: zabawy typu kto ma więcej, rozłóż cukierki, kasztany sprawiedliwie (po równo).

• Zabawy z przekształceniami: przelewanie wody z naczynia do naczynia np. ze szklanki do garnka, uświadomienie, że ta sama ilość wody może sięgać na różną wysokość, przekształcanie mas plastycznych (pokazywanie że inaczej wygląda ta sama ilość np. plasteliny jako wałek i kulka), porównanie długości sznurowadeł (jedno rozwinięte w linię prostą, drugie zwinięte).

• Kształtowanie pojęcia czasu. Opowiadamy rytm dnia poprzez stałe zajęcia, które się dzieją np. rano jemy śniadanie, idziemy do przedszkola, w południe jemy obiad, po południu spacer, wieczorem dobranocka, kąpiel, sen. Można te wszystkie wydarzenia rysować na kartce/kartkach papieru i układać je po kolei. W ten sam sposób można wprowadzić pojęcia dziś, wczoraj, jutro. Na kartce papieru podzielonej na trzy części dziecko rysuje w pierwszym okienku to, co wydarzyło się wczoraj, w drugim to, co dzisiaj, w trzecim to, co planuje zrobić jutro. Na kalendarzu ściennym można zaznaczać nadciągające wydarzenia, obliczać ile zostało do nich dni/tygodni. Za pomocą zegara można z dzieckiem mierzyć ile czasu zajęło mu wykonanie jakiejś czynności, lub wskazać mu jak będą ustawione wskazówki zegara, gdy będzie pora na jakąś czynność.

• Pokazywanie dziecku zmian zachodzących w czasie np. wzrost roślin , stygniecie wody, topnienie śniegu, parowanie wody w kałużach, nagrzewanie się przedmiotów. Pokazywanie, że jedne z tych zmian są odwracalne, inne nie.

• Podczas zabaw z dzieckiem możemy wykorzystać gry planszowe (odliczanie na jednej lub kilku kostkach), gry edukacyjne np. Pory Roku, Zegar, gry karciane (np. „wojna”, Piotruś), gry, gdzie przeliczamy ilość zdobytych punktów, gry uczące logicznego myślenia np. warcaby, szachy, gry z serii smart games, Mastermind, sudoku dla dzieci. Miłej zabawy